History: 25 Years CD Ortofon, Garrard, Decca, TannoyThe Sound of Tubes and Transistors
Your Desert Island Discs Lp Cleaning & DIY Cleaning Formula Elisabeth Lugt Soprano
Turntable & Cartridge Adjustment Marie-Claire Alain, Organist
The Universal Stabilizing RingSACD: Upsampling & NoiseshapingDecca London Ribbon HF Loudspeaker
DIY: Turntable Weight/Clamp The Joy of Well Positioned Speakers
URSR: Review in HiFi World LP ListsVintage Equipment
URSR: Picture Gallery The Long Playing Record Guide
The TD124 pageThe SP10 Page
Joachim Bung: Swiss PrecisionStefano Pasini: German Perfection
Mengelberg's St. Matthew PassionPlinth for Technics SP-10 mk2Record Shops in Amsterdam
Paris JazzThe Sound of The Turntable MatAcoustic Revive R77 Generator
CLASSIQUE 777 Lp Record CoversThe Treasure TroveHow to Correct WARPED Records
Klaas A. Posthuma - RememberedErnst Lumpe: Allegro-Royale PseudonymsNostalgia: Violinists on 7" 45 rpm
Steinway-Lyngdorf Model DInfinity KAPPA 7 A Loudspeaker Systems DIY - Draaitafelconstructie - in Dutch
The Turntable Mat - Page in RussianAjuste de un giradiscosNOTES: The Belt Drive Turntable
Phono Cartridge-Headshell-PlinthPorgy and BessActive Loudspeaker System
Phono Cartridge OptimizingGold for Bernard HaitinkRabco SL-8E Tangential Tonearm
Mercury Living Presence RecordsHiFi Tunes: DAS KLASSIKERBUCHDIY:Tonearm Building
The Bullet PlugViolinist/Violist Paul GodwinThe Remington Site
Mercury Recordings on FontanaCINERAMA and Trinaural microphone Placement Concert Hall - Musical Masterpiece Society
 Willem Mengelberg and his orchestra filmed in Epinay in 1931Contemporary Records - Lester Koenig-
Soundfountain Audio and Music Bulletin logo

hobbyists's views for hobbyists
De functie van de Voorversterker

 


MISVERSTAND

Er wordt door sommigen aan de belangrijkheid van de voorversterker getwijfeld. Meestal zijn het de digitaal-adepten die denken dat de beste methode is: de CD-speler direkt maar op de eindversterker aansluiten.

Ze beseffen niet dat de eindversterker in principe een krachtversterker is en alleen maar tot taak heeft het aangeboden signaal tig-maal te versterken zodat luidsprekers (zo mogelijk ook die luidsprekersystemen met de meest complexe impedantiekurves) aangedreven kunnen worden.

Eindversterkers hebben bovendien tot taak er voor te zorgen dat er voldoende reserve-energie aanwezig is om sterke dynamiekwisselingen -of ze nu kortstondig zijn of zich continu voordoen- op te brengen zonder dat de uitputting nabij is. Het belang van luidsprekers met een vlakke impedantiekarakteristiek, een rechte frekwentieresponsie en een redelijk hoog rendement is onbetwist.

AANPASSING

De functie van de voorversterker daarentegen is een heel andere. In de voorversterker worden voorzieningen getroffen die het mogelijk maken dat bronnen van verschillende sterkte en impedantie aangesloten kunnen worden. De signalen worden in relatie tot elkaar aangepast en ze worden voorbereid voor doorgifte aan de eindversterker, en wel zodanig dat de eindversterker altijd eenzelfde impedantie ziet. Een functie is bovendien dat de bron minimaal belast wordt. De voorversterker fungeert als een buffer tussen bron en eindversterker. Daarmee is de functie van de voorversterker in wezen beschreven.
Maar er is meer. Omdat met die aanpassingen schakelingen gemoeid zijn is het onontkoombaar dat er verzwakking in de signalen optreedt. Het is niet alleen onvermijdelijk dat de diverse signalen een bewerking ondergaan, maar het is tevens gewenst dat de signalen versterkt worden. Op die manier kan de oorspronkelijke dynamiek behouden blijven.

ONDERSCHEID

De kern van het vraagstuk is dus: hoe versterk je. Dat wil zeggen: wat is de versterkingsfactor, hoe uitgebreid zal de frekwentieband moeten worden, hoe moet de lay-out van de circuits eruit zien, welke materialen worden gebruikt en op welke plaats (kabels, contacten, wel of geen condensatoren in de signaalweg), en welke vervormingspercentages worden nagestreefd.
En omdat al die aspekten op tig manieren uitgevoerd kunnen worden, krijgen we te maken met de deskundigheid van de ontwerper. Hij moet niet alleen technisch deskundig zijn, hij moet ook muzikaal onderlegd zijn. Er wordt niet alleen van hem gevraagd dat hij met meetapparatuur overweg kan, maar dat hij in staat is om het resultaat gehoormatig te beoordelen. Hij moet ook weten wat er gehoormatig gebeurd als hij technisch een wijziging aanbrengt. Zodra er versterkt gaat worden, krijgen we te maken met het menselijk oordeel. En daarin zit'm nu juist het verschil tussen de goede, de minder goede en de slechte voorversterker.

FASE

De impedantie-aanpassing is nog tot daar aan toe. Maar wat er in voorversterkers met de breedte en de diepte van het stereobeeld, met de plaatsing van de instrumenten en met de harmonische en dynamische staffeling gebeurt, maakt het ene ontwerp preciezer en zakelijker, of harmonischer en warmer dan het andere ontwerp. De harmonische opbouw van de klanken stel ik persoonlijk boven de plaatsing en de ruimtelijkheid. Plaatsing en ruimtelijkheid hebben namelijk veel meer van doen met een gering verloop in de fase dan met de werkelijke ruimtelijkheid. Kenmerk van de moderne voorversterker is de afwezigheid van de crossover-vervorming (de ontwerpen tot rond 1980 hadden daar veel last van). De betere moderne voorversterkers hebben een zuivere klankopbouw maar missen soms een goede ruimtewerking.

DISKREET

Warmte en luchtigheid die door sommigen als een werkelijkheidsaspekt gewaardeerd worden zijn niet a priori goede eigenschappen. Ze kunnen te veel smaak geven zodat een trompet in zijn top te veel glans heeft en in het midden-hoog niet dat beheerste volume krijgt die de klank zo echt maakt. De circuits en de componenten zijn belangrijk. Tegenkoppeling (klasse A, B of A-B?,) soorten van vervorming (THV, DIM. TIM, etc.), en breedbandigheid hangen alle met elkaar samen.
Zo min mogelijk componenten blijkt altijd te preferen boven complexe circuits, tenzij die discreet zijn opgebouwd en er daar door de ontwerper bewust gekozen is voor bepaalde waarden en wegen. De ontwerper die de klank zoveel mogelijk zelf wil modelleren, zal daarom in het algemeen geen opamps toepassen.

WELKE VOEDING

Belangrijk is evenzeer de voeding. Is die passief of actief (en hoe uitgebreid)? Hoe zwaar is de voeding, dat wil zeggen in hoeverre is de capaciteit overgedimensioneerd? In het algemeen kan gesteld worden dat een voeding die geen overdreven hoeveelheid condensatoren heeft meer lucht en ruimte geeft. Een zwaardere voeding legt het accent op de correkte frekwentiekarakteristiek, maar geeft in combinatie met bepaalde circuits minder snelheid. De zware voeding geeft gewicht.
Wanneer we de hoeveelheid uF van de afvlakcondensatoren in verschillende ontwerpen bekijken, dan is daaruit al min of meer af te leiden in welke richting de karakterisering van het totale klankbeeld zich begeeft: licht of zwaar, los of massief, snel of traag, smeuig of strak, ruimtelijk of plat, en alle schakeringen daartussen.

Het is duidelijk dat er een optimum gevonden moet worden waarin de extremen van massiviteit en lichtheid vermeden worden. Ruimtelijkheid en strakheid worden bepaald door dezelfde snelheid bij alle frekwenties.

Omdat de ene ontwerper anders luistert dan de andere en een afwijkende notie van klanken en harmonieën heeft, omdat de een naar zijn favoriete electrostatische luidspreker luistert en een ander het grote dynamische systeem in de luisterruimte heeft staan, en omdat sommige ontwerpers best toe willen geven dat ze aan de smaak van luisterpanels tegemoet willen komen, zijn er verschillen te horen. En die gaan verder dan nuances. Dan gaat het om grote verschillen.

IMPEDANTIE

Heeft de voorversterker een lage uitgangsimpedantie dan kunnen lange kabels gebruikt worden.
Echter de invloed die kabels op het klankkarakter hebben komt in eerste instantie voort uit de impedantieverhoudingen van de versterkertrappen. Daarna pas door de opbouw van en de materialen van de kabels.

Rudolf A. Bruil - Dit artikel verscheen oorspronkelijk in AudiOpinie 36/37 (winter 1994/1995).

Klik voor een pagina over het tijdschrift op deze link: AudiOpinie.

Top of Page



FOR DUTCH AND FLEMISH READERS AND THOSE WHO HAVE SOME UNDERSTANDING OF THE DUTCH LANGUAGE:

THE ABUNDANTLY ILLUSTRATED SERIES (PHOTO COPY) ABOUT BUILDING A DIY HIGH END TURNTABLE.

Zelf een Draaitafel Bouwen?
Dat kan heel goed!

Het is de normaalste zaak van de wereld dat hobbyisten luidspekerkasten bouwen in alle soorten, kwaliteiten en maten. Maar wat komt er voor kijken als je een draaitafel wilt bouwen?

Lees in deze gebundelde artikelenserie van meer dan 55 interessante pagina's over de materialen, het gewicht en de massa, de ontkoppeling en de vering, de aandrijving en de gelijkloop, de akoestische terugkoppeling en de resonanties.

Deze serie geeft inzicht en inspireert tot het zelf bouwen van een draaitafel, uitgaande van bestaande onderdelen of aan de hand van het zelf ontwerpen en laten vervaardigen van plateau, sokkel of andere onderdelen.

Euro 20 inclusief
verpakking en verzending.

(Euro 25 voor België en andere Europese landen.)

Stuur een email voor gegevens.

 

Home | Audio & Music Bulletin | LP List | Record Cleaning Service
The Remington Site
Record Stabilizer Ring  | Record Weight | Links
Audio&Music Bulletin - Copyright 1999-2007 by Rudolf A. Bruil and co-authors